Οι πόλεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκονται σε μια περίοδο όπου οι προκλήσεις της καθημερινότητας συνδυάζονται με μεγάλες μεταβολές στον τρόπο ζωής και στη δημογραφική δυναμική. Η πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, που αποτυπώνει τις απόψεις περίπου τριάντα δύο χιλιάδων πολιτών από πόλεις, προάστια, κωμοπόλεις και αγροτικές περιοχές, δίνει μια σαφή εικόνα για το πώς αντιλαμβάνονται οι Ευρωπαίοι την ποιότητα ζωής στον αστικό χώρο. Τα αποτελέσματα αναδεικνύουν ότι, αν και οι πόλεις παραμένουν οι βασικοί κόμβοι ανάπτυξης και καινοτομίας, η καθημερινή εμπειρία των πολιτών συχνά σκιάζεται από προβλήματα που απαιτούν άμεση και στοχευμένη παρέμβαση.
Σήμερα, τρία στα τέσσερα άτομα στην Ευρώπη ζουν σε πόλεις και μέχρι το 2050 η αναλογία αυτή αναμένεται να αυξηθεί στο 78%. Η πυκνή αστικοποίηση δημιουργεί οικονομικές ευκαιρίες και πολιτιστική άνθηση, όμως ταυτόχρονα φέρνει αντιμέτωπους τους κατοίκους με ελλείψεις σε υποδομές, πίεση στις υπηρεσίες και αυξημένο κόστος ζωής. Δεν είναι τυχαίο ότι το σημαντικότερο ζήτημα που καταγράφηκε στην έρευνα αφορά την προσιτή στέγη. Το 50% των πολιτών θεωρεί ότι η κατοικία σε λογική τιμή είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές πόλεις. Ο βαθμός αυτής της ανησυχίας διαφέρει από χώρα σε χώρα, με την Κύπρο, την Ιρλανδία και την Ισπανία να ξεχωρίζουν ως παραδείγματα όπου η πίεση στην αγορά ακινήτων είναι εντονότερη. Σε αυτές τις χώρες οι τιμές έχουν ανέβει κατακόρυφα, αφήνοντας εκτός αγοράς μεγάλα τμήματα του πληθυσμού και επιβαρύνοντας κυρίως τους νέους που αναζητούν να ξεκινήσουν τη δική τους ανεξάρτητη ζωή.
Πέρα από τη στέγαση, η καθημερινότητα στις πόλεις επηρεάζεται από την ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών και το αίσθημα ασφάλειας. Η έρευνα δείχνει ότι οι πολίτες θέτουν ψηλά στις προτεραιότητές τους ζητήματα καθαριότητας, επαρκούς φωτισμού, καλύτερης αστυνόμευσης και γενικότερης φροντίδας των υποδομών. Το 36% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι θεωρεί την ασφάλεια κρίσιμο πρόβλημα που χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση. Η εικόνα αυτή συνδέεται όχι μόνο με το επίπεδο εγκληματικότητας, αλλά και με την ποιότητα των δημόσιων χώρων. Ένα σκοτεινό πάρκο ή ένας παραμελημένος δρόμος μπορεί να δημιουργεί αίσθημα ανασφάλειας, ακόμη κι αν τα στατιστικά στοιχεία για την εγκληματικότητα δεν είναι υψηλά.
Σημαντική προτεραιότητα αποτελεί και η κινητικότητα. Σχεδόν ένας στους τρεις πολίτες ζητά καλύτερη δημόσια συγκοινωνία που να είναι και οικονομικά προσιτή. Η βελτίωση της κυκλοφορίας, η ανάπτυξη ποδηλατοδρόμων και οι περισσότερες πεζοδρομήσεις είναι αιτήματα που επαναλαμβάνονται σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Η καθημερινή ταλαιπωρία λόγω κυκλοφοριακής συμφόρησης και η περιβαλλοντική επιβάρυνση από τα αυτοκίνητα καθιστούν αναγκαία τη στροφή σε πιο βιώσιμες μορφές μετακίνησης. Η βελτίωση της κινητικότητας συνδέεται, επίσης, με την κοινωνική συνοχή, καθώς οι μετακινήσεις καθορίζουν την πρόσβαση στην εργασία, στην εκπαίδευση και στις υπηρεσίες.
Ένα εύρημα που αξίζει ιδιαίτερη προσοχή είναι η στάση των πολιτών απέναντι στην ενεργειακή απόδοση των κατοικιών. Σχεδόν εννέα στους δέκα πιστεύουν ότι η ανακαίνιση των σπιτιών θα μειώσει ουσιαστικά τους λογαριασμούς και θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής . Η θέση αυτή δείχνει ότι η πράσινη μετάβαση, που συχνά παρουσιάζεται ως μακροπρόθεσμος στόχος, γίνεται πλέον αντιληπτή ως άμεση ανάγκη με χειροπιαστά οφέλη. Οι πολίτες βλέπουν την εξοικονόμηση ενέργειας όχι μόνο ως συμβολή στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και ως μέσο μείωσης του οικονομικού τους βάρους.
Η έρευνα φέρνει στο φως και ένα άλλο ζήτημα που αφορά τη σχέση των κατοίκων με τις τοπικές αρχές. Μόνο το 8% θεωρεί ότι οι απόψεις τους λαμβάνονται σοβαρά υπόψη στις αποφάσεις που επηρεάζουν την καθημερινότητά τους. Το εύρημα αυτό αποκαλύπτει ένα έλλειμμα εμπιστοσύνης και συμμετοχής, που μπορεί να αποδυναμώσει την εφαρμογή πολιτικών. Οι πολίτες ζητούν να έχουν φωνή στον σχεδιασμό των παρεμβάσεων που αφορούν τις γειτονιές τους, από τα έργα ανάπλασης έως την κατανομή των πόρων. Η απουσία αυτής της συμμετοχής οδηγεί σε αποξένωση και δυσπιστία απέναντι στους θεσμούς, με αποτέλεσμα πολλές πολιτικές να μην έχουν την αποδοχή που θα χρειαζόταν για να είναι αποτελεσματικές.
Η εικόνα που προκύπτει από το Ευρωβαρόμετρο είναι σαφής. Οι ευρωπαϊκές πόλεις δεν έχουν μόνο να επιδείξουν την οικονομική και πολιτιστική τους δύναμη, αλλά καλούνται και να αντιμετωπίσουν προκλήσεις που αγγίζουν την καρδιά της καθημερινότητας. Η προσιτή στέγη, οι ποιοτικές υπηρεσίες, η ασφάλεια, η βιώσιμη κινητικότητα και η ενεργειακή αποδοτικότητα είναι τομείς που απαιτούν άμεση δράση. Αν δεν υπάρξουν στοχευμένες πολιτικές, το χάσμα ανάμεσα στις προσδοκίες των πολιτών και στις πραγματικές συνθήκες ζωής θα συνεχίσει να διευρύνεται.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
