Η συζήτηση γύρω από τη χρήση των κινητών τηλεφώνων έχει πάρει νέες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια. Σε λιγότερο από μία γενιά, τα smartphones μετατράπηκαν από είδος πολυτελείας σε αναπόσπαστο εργαλείο, καθορίζοντας τον τρόπο που επικοινωνούμε, εργαζόμαστε, ενημερωνόμαστε και ψυχαγωγούμαστε.
Η συνεχής τους παρουσία στην καθημερινότητα, όμως, έχει αρχίσει να δημιουργεί και μια αίσθηση κόπωσης, οδηγώντας πολλούς να αναζητούν λύσεις που θα τους επιτρέψουν να αποσυνδεθούν από την οικονομία της προσοχής και να ανακτήσουν τον έλεγχο του χρόνου τους. Σε αυτό το πλαίσιο, όπως καταγράφει πρόσφατο ρεπορτάζ του CNN, κερδίζει έδαφος μια νέα τάση που φέρνει στο προσκήνιο τα λεγόμενα “dumbphones”, δηλαδή κινητά τηλέφωνα με περιορισμένες λειτουργίες.
Η ανάγκη για αποσύνδεση δεν αφορά μόνο άτομα που επιδιώκουν μια ψηφιακή αποτοξίνωση για λόγους ευεξίας. Αφορά γονείς που ανησυχούν για την έκθεση των παιδιών τους στο διαδίκτυο, εργαζόμενους που νιώθουν ότι η παραγωγικότητά τους υπονομεύεται από τη συνεχή ροή ειδοποιήσεων, αλλά και χρήστες που φοβούνται για τα προσωπικά τους δεδομένα. Η έντονη συζήτηση γύρω από τον αντίκτυπο των smartphones στην ψυχική υγεία και τον ύπνο ενισχύει την πεποίθηση ότι η αδιάκοπη σύνδεση μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες, ακόμη κι όταν δεν χρησιμοποιούμε ενεργά τη συσκευή μας. Έρευνες δείχνουν ότι η απλή παρουσία ενός smartphone στον ίδιο χώρο αρκεί για να επηρεάσει τη συγκέντρωση και τη μνήμη.
Σε αυτό το περιβάλλον, οι συσκευές με περιορισμένες δυνατότητες επανέρχονται στο προσκήνιο ως εναλλακτική. Τα λεγόμενα «dumbphones» δεν είναι απαραίτητα τα παλιά μοντέλα της προ-έξυπνης εποχής, αλλά και νέα τηλέφωνα που συνδυάζουν μινιμαλιστική φιλοσοφία με πιο σύγχρονα χαρακτηριστικά, χωρίς όμως την υπερφόρτωση εφαρμογών. Σε ορισμένες περιπτώσεις ενσωματώνουν βασικά εργαλεία, όπως κλήσεις, μηνύματα, ημερολόγιο ή χάρτες, αφήνοντας εκτός τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ατελείωτα feeds. Το ζητούμενο δεν είναι να στερηθεί κανείς την τεχνολογία, αλλά να την περιορίσει.
Η αγορά για τέτοιου τύπου συσκευές παραμένει αξιοσημείωτη, ιδιαίτερα σε αναπτυσσόμενες χώρες όπου οι οικονομικές συνθήκες δεν επιτρέπουν την ευρεία χρήση smartphones τελευταίας τεχνολογίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει το CNN, το 2024 περίπου το 15% των κινητών που πωλήθηκαν παγκοσμίως ανήκαν στην κατηγορία των feature phones, δηλαδή συσκευών με βασικές λειτουργίες, αριθμός που αντιστοιχεί σε περίπου 210 εκατομμύρια κομμάτια. Αν και στις ανεπτυγμένες αγορές τα ποσοστά είναι μικρότερα, παρατηρείται μια νέα ώθηση από μικρούς κατασκευαστές που επενδύουν σε πιο ποιοτικές εκδοχές, απευθυνόμενοι σε καταναλωτές που αναζητούν ισορροπία.
Η στροφή αυτή δεν είναι μόνο εμπορική αλλά και πολιτισμική. Κινήσεις όπως τα hashtags #BringBackFlipPhones ή οργανώσεις που προωθούν την «παιδική ηλικία χωρίς smartphone» αντανακλούν την ευρύτερη δυσαρέσκεια απέναντι στον τρόπο με τον οποίο τα κινητά έχουν καταλάβει την καθημερινότητα. Για πολλούς νέους, η επιλογή ενός «dumbphone» δεν σημαίνει τεχνολογική οπισθοδρόμηση, αλλά μια δήλωση ταυτότητας, μια προσπάθεια να ορίσουν διαφορετικά τη σχέση τους με τον ψηφιακό κόσμο.
Η συζήτηση φτάνει μάλιστα και στο επίπεδο του επιχειρηματικού μοντέλου. Η «οικονομία της προσοχής», που τροφοδοτείται από τις διαφημίσεις και την παρακολούθηση της χρήσης, παραμένει ο βασικός πυλώνας για τις μεγάλες πλατφόρμες. Σε αυτό το πλαίσιο, η ύπαρξη κινητών που απορρίπτουν συνειδητά αυτή τη λογική, περιορίζοντας την πρόσβαση σε εφαρμογές και δεδομένα, συνιστά μια μορφή αντίδρασης απέναντι στην κυρίαρχη τάση.
Ωστόσο, η επιλογή ενός πιο απλού κινητού δεν είναι χωρίς κόστος. Σε πολλές περιπτώσεις οι συσκευές αυτές τιμολογούνται ακριβότερα από ένα τυπικό smartphone χαμηλής κατηγορίας, καθώς παράγονται σε μικρότερες ποσότητες και με υψηλότερο ανά μονάδα κόστος. Παρά τις τιμές, η ζήτηση παραμένει, κάτι που δείχνει ότι ένα τμήμα της αγοράς είναι διατεθειμένο να πληρώσει περισσότερο για λιγότερες λειτουργίες, αρκεί αυτές να συνοδεύονται από μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, ποιότητα και ασφάλεια.
Σημαντικό ρόλο στη συζήτηση παίζει και η επόμενη γενιά χρηστών. Η ανησυχία των γονιών για την πρώτη επαφή των παιδιών με τα κινητά έχει ανοίξει τη συζήτηση γύρω από πιο ελεγχόμενες λύσεις, συσκευές δηλαδή που μπορούν να περιορίσουν την πρόσβαση και να προσαρμόζονται σταδιακά στις ανάγκες του παιδιού. Η διάσταση αυτή ενισχύει την άποψη ότι η αγορά των «dumbphones» δεν είναι μια πρόσκαιρη μόδα, αλλά ένα εργαλείο για μια πιο συνειδητή και σταδιακή σχέση με την τεχνολογία.
Αναλυτές εκτιμούν ότι η τάση αυτή δεν πρόκειται να ανατρέψει τη δυναμική των μεγάλων κατασκευαστών smartphones, καθώς το μοντέλο τους είναι στενά δεμένο με τη διαρκή χρήση εφαρμογών και υπηρεσιών. Ωστόσο, το άνοιγμα αυτής της «εναλλακτικής αγοράς» αντανακλά μια αλλαγή στην ψυχολογία των καταναλωτών και ενδεχομένως να λειτουργήσει ως πίεση για να υιοθετηθούν πιο υπεύθυνες πρακτικές. Δεν είναι τυχαίο ότι σε χώρες όπως η Βρετανία ή οι Ηνωμένες Πολιτείες, τα grassroots κινήματα, που προωθούν τον περιορισμό της χρήσης smartphone σε παιδιά και εφήβους, γνωρίζουν όλο και μεγαλύτερη απήχηση.
Η γενικότερη εικόνα δείχνει ότι ο κόσμος δεν στρέφεται ενάντια στην τεχνολογία, αλλά αναζητά τρόπους να την ενσωματώσει με πιο υγιή και ισορροπημένο τρόπο. Τα «dumbphones» γίνονται έτσι το όχημα μιας ευρύτερης πολιτισμικής και κοινωνικής αναζήτησης του πως μπορούμε να ζούμε σε έναν υπερσυνδεδεμένο κόσμο χωρίς να γινόμαστε αιχμάλωτοί του.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
