Η τεχνητή νοημοσύνη αναπτύσσεται με εκπληκτικούς ρυθμούς, επηρεάζοντας όλο και περισσότερες πτυχές της οικονομίας και της κοινωνίας. Ένα από τα λιγότερο ορατά, αλλά εξαιρετικά κρίσιμα στοιχεία αυτής της ανάπτυξης είναι τα κέντρα δεδομένων (data centers), που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά για τη λειτουργία των μεγάλων μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης, των cloud εφαρμογών και γενικότερα της ψηφιακής υποδομής. Ωστόσο, η αύξηση της ζήτησης για επεξεργασία και αποθήκευση δεδομένων συνοδεύεται από μια εντυπωσιακή εκτίναξη στην κατανάλωση ενέργειας.
Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), το 2023 τα data centers κατανάλωσαν περίπου 500 τεραβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως, ποσότητα υπερδιπλάσια σε σχέση με τα επίπεδα της περιόδου 2015–2019. Το νούμερο αυτό αναμένεται να τριπλασιαστεί μέχρι το 2030, φτάνοντας τις 1.500 τεραβατώρες. Πρόκειται για επίπεδα κατανάλωσης που όχι μόνο ξεπερνούν εκείνα της Γαλλίας, αλλά πλησιάζουν εκείνα της Γερμανίας και προβλέπεται με την πάροδο του χρόνου να συγκρίνονται με την Ινδία, που είναι η τρίτη μεγαλύτερη καταναλώτρια ηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο.
Προβλέπεται, επίσης, ότι τα κέντρα δεδομένων θα χρησιμοποιούν 1,5 φορά περισσότερη ενέργεια σε σχέση με όλα τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα παγκοσμίως. Η αύξηση αυτή είναι ιδιαίτερα έντονη στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο μέρος των data centers. Εκεί, η κατανάλωση ενέργειας μπορεί να ξεπεράσει τις 600 τεραβατώρες μέχρι το 2030, σύμφωνα με ανάλυση της McKinsey.
Οι επιπτώσεις αυτής της έκρηξης είναι πολλαπλές. Το ΔΝΤ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, επισημαίνοντας ότι χωρίς επαρκή αύξηση της προσφοράς, οι πιέσεις στη ζήτηση μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντικές ανατιμήσεις. Αν και υπάρχει το ενδεχόμενο μικρής μόνο αύξησης τιμών, αυτό προϋποθέτει συντονισμένη επενδυτική κινητικότητα στον ενεργειακό τομέα. Διαφορετικά, η αδυναμία της αγοράς να ανταποκριθεί γρήγορα, μπορεί να εκτινάξει το κόστος για καταναλωτές και επιχειρήσεις, προκαλώντας επιβράδυνση ακόμα και στην εξέλιξη της ίδιας της τεχνητής νοημοσύνης λόγω αυξημένου λειτουργικού κόστους.
Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της κατάστασης αυτής είναι προβληματίζει και αυξάνει διαρκώς τις ανησυχίες. Οι προβλέψεις του ΔΝΤ δείχνουν ότι, εφόσον συνεχιστεί η σημερινή τάση, οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ενδέχεται να αυξηθούν κατά 1,7 γιγατόνους από το 2025 έως το 2030, ποσότητα που εκτιμάται ότι είναι ισοδύναμη με τις συνολικές εκπομπές της Ιταλίας για μια ολόκληρη πενταετία. Παρότι υπάρχουν πιο αποδοτικά μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης που μπορούν να μειώσουν τη χρήση ενέργειας, όπως αυτά ανοιχτού κώδικα (π.χ. DeepSeek), το χαμηλότερο κόστος οδηγεί σε ευρύτερη χρήση, με αποτέλεσμα η συνολική κατανάλωση να μην μειώνεται σε ικανοποιητικό βαθμό.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μια πρόκληση, αλλά και σε μια ευκαιρία. Τα τελευταία χρόνια έχει καταγραφεί αυξημένο ενδιαφέρον από μεγάλες διεθνείς εταιρείες τεχνολογίας για την κατασκευή data centers στη χώρα. Ήδη έχουν ανακοινωθεί επενδύσεις από κολοσσούς, όπως η Microsoft και η Google, ενώ προγραμματίζονται νέες εγκαταστάσεις σε περιοχές όπως η Αττική, η Κορινθία και η Κρήτη. Οι εξελίξεις αυτές μπορούν να ενισχύσουν τη θέση της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό χάρτη τεχνολογίας και να φέρουν σημαντικά οικονομικά οφέλη, όπως νέες θέσεις εργασίας, προσέλκυση επενδύσεων και αναβάθμιση των υποδομών.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η επένδυση της ΔΕΗ, η οποία σχεδιάζει τη δημιουργία ενός υπερσύγχρονου data center στη Δυτική Μακεδονία, στον ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου. Το έργο προβλέπει την εγκατάσταση ενός mega data center ισχύος 300 MW με δυνατότητα μελλοντικής επέκτασης, καθιστώντας το ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη. Η τροφοδοσία του data center προβλέπεται να γίνεται μέσω του μοντέλου behind-the-meter, δηλαδή με απευθείας σύνδεση με τις μονάδες παραγωγής της ΔΕΗ, χωρίς επιβάρυνση του εθνικού δικτύου. Παράλληλα, θα αξιοποιηθούν οι ενεργειακές και τεχνολογικές υποδομές της περιοχής, καθώς και το διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό.
Η κατασκευή τέτοιων υποδομών στην Ελλάδα σημαίνει αυξημένες ενεργειακές απαιτήσεις, κάτι που καθιστά απαραίτητο τον σχεδιασμό μιας αποτελεσματικής ενεργειακής πολιτικής, βασισμένης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην τεχνολογική καινοτομία. Αν δεν υπάρξει έγκαιρη ενίσχυση της παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας, υπάρχει ο κίνδυνος δημιουργίας πιέσεων στο σύστημα και στις τιμές, με επιπτώσεις τόσο στα νοικοκυριά όσο και στην οικονομία γενικότερα.
Όπως επισημαίνει και το ΔΝΤ, η επιτυχής αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης και των ψηφιακών υποδομών εξαρτάται από το αν κυβερνήσεις και επιχειρήσεις θα συνεργαστούν για να διασφαλίσουν επαρκή και καθαρή ενεργειακή υποστήριξη. Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση και έχει την ευκαιρία να βρεθεί στην πρώτη γραμμή της ψηφιακής μετάβασης, εφόσον προχωρήσει με στρατηγικό σχεδιασμό, επενδύσεις και πράσινη προσέγγιση.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
