Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απευθύνει αυστηρή προειδοποίηση προς την Ελλάδα για τις εξελίξεις στην αγορά ακινήτων, κάνοντας λόγο για έντονη αύξηση των τιμών και αδυναμία πρόσβασης των πολιτών στη στέγη.
Η εικόνα που περιγράφει στην τελευταία της έκθεση στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου είναι ξεκάθαρη, εμφανίζοντας την ελληνική αγορά κατοικίας να κινείται με υπερβολική ταχύτητα, σε μία πορεία που αν δεν διορθωθεί εγκαίρως, ενδέχεται να οδηγήσει σε κοινωνικούς και οικονομικούς κραδασμούς.
Τα νούμερα είναι αποκαλυπτικά. Οι τιμές των κατοικιών στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά μέσο όρο 9,3% ετησίως την περίοδο 2020–2024, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που διαμορφώθηκε στο 4,9%. Την ίδια ώρα, οι τιμές πώλησης των ακινήτων εκτιμάται πως είναι κατά περίπου 20% υψηλότερες από τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη της χώρας, σύμφωνα με την Κομισιόν.
Η έκρηξη τιμών δεν περιορίζεται μόνο στην αγορά. Αντιθέτως, μεταφέρεται ακριβώς με την ίδια ένταση και στην καθημερινότητα των πολιτών, καθώς επιδεινώνεται σταθερά το πρόβλημα της προσιτής στέγασης. Το 2023, τα ελληνικά νοικοκυριά δαπάνησαν κατά μέσο όρο το 35,5% του καθαρού εισοδήματός τους σε έξοδα στέγασης, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν 19,2%. Το στοιχείο αυτό από μόνο του αποτυπώνει την κοινωνική πίεση που δημιουργεί το κόστος στέγασης στην Ελλάδα, ειδικά για τα νοικοκυριά χαμηλότερων και μεσαίων εισοδημάτων.
Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το εύρημα πως το 28,9% του πληθυσμού δαπανά πάνω από το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός του για στέγαση, ποσοστό παραπάνω από το τριπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου (8,2%). Τα ποσοστά αυτά δείχνουν ότι το ζήτημα της στέγασης στην Ελλάδα δεν είναι μόνο οικονομικό, αλλά εξελίσσεται σε ζήτημα κοινωνικής συνοχής.
Η εκτίναξη των τιμών αντικατοπτρίζει την ανισορροπία μεταξύ της περιορισμένης προσφοράς και της αυξημένης ζήτησης. Η ζήτηση, τόσο από Έλληνες όσο και από ξένους επενδυτές, έχει ενισχυθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της σταθερότητας που παρουσιάζει η ελληνική οικονομία και της ισορρόπησης του τραπεζικού τομέα. Παράλληλα, προγράμματα, όπως η Golden Visa, έχουν ενισχύσει την παρουσία διεθνών κεφαλαίων στην αγορά ακινήτων, με επενδύσεις σε τουριστικά ακίνητα, πολυτελείς κατοικίες και αστικά διαμερίσματα.
Ωστόσο, η προσφορά νέων κατοικιών δεν έχει ακολουθήσει τον ίδιο ρυθμό. Η οικοδομική δραστηριότητα στην Ελλάδα παρέμεινε υποτονική επί σχεδόν μία δεκαετία, λόγω της κρίσης και της γενικότερης οικονομικής αβεβαιότητας. Αν και το 2024 καταγράφηκε αύξηση κατά 31,5% στις οικοδομικές άδειες, η συνολική προσφορά παραμένει χαμηλή. Η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ με τις λιγότερες νέες κατοικίες ανά κάτοικο, γεγονός που δυσκολεύει τη σταθεροποίηση των τιμών.
Η κατάσταση έχει οδηγήσει και σε σημαντική άνοδο των ενοικίων, με το μέσο μηνιαίο ενοίκιο να αγγίζει τα 440 ευρώ τον Απρίλιο του 2025, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Η αύξηση αυτή είναι ιδιαίτερα αισθητή στα αστικά κέντρα και στα τουριστικά μέρη, όπου η πίεση από τις βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb έχει απομακρύνει μεγάλο αριθμό κατοικιών από τη μακροχρόνια ενοικίαση. Επαγγελματίες της αγοράς ακινήτων επισημαίνουν ότι η άνοδος των τιμών στα ενοίκια έχει αρχίσει να φτάνει σε οριακό σημείο, καθώς οι πολίτες δεν μπορούν πλέον να ακολουθήσουν.
Από το 2015 μέχρι σήμερα, οι τιμές των κατοικιών στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί κατά περίπου 50%. Αν και αυτό αποτυπώνει μια δυναμική επανεκκίνησης της αγοράς έπειτα από χρόνια ύφεσης, η ανοδική πορεία σε συνδυασμό με τη χαμηλή προσφορά και τη μη ανάλογη αύξηση των εισοδημάτων εντείνει την ανισότητα. Η Ελλάδα δείχνει να πλησιάζει επικίνδυνα μια κατάσταση, στην οποία η στέγαση γίνεται προνόμιο για λίγους, ενώ για τους περισσότερους μετατρέπεται σε πρόβλημα πρώτης ανάγκης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει την ανάγκη για άμεσες πολιτικές παρεμβάσεις, με στόχο την ενίσχυση της προσφοράς και τη διασφάλιση της προσιτής κατοικίας. Η κρίση στέγασης είναι υπαρκτή και οι πολίτες τη βιώνουν καθημερινά, είτε ως ενοικιαστές που αδυνατούν να ανταποκριθούν στα κόστη, είτε ως νέοι που δεν μπορούν να ξεκινήσουν τη δική τους ζωή, είτε ως εργαζόμενοι που βλέπουν μεγάλο μέρος του μισθού τους να πηγαίνει στο νοίκι. Το να εξασφαλιστεί η αξιοπρεπή και οικονομικά προσβάσιμη στέγαση δεν αποτελεί θέμα οικονομικής στρατηγικής, αλλά θέτει ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης και συνοχής.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
