Η νέα μελέτη της Greenpeace Europe έρχεται να αναδείξει ένα ζήτημα που συζητείται όλο και περισσότερο στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης και της βιώσιμης κινητικότητας στην Ευρώπη. Παρά τις συνεχείς εξαγγελίες για ενίσχυση του σιδηροδρόμου και προώθηση των πιο φιλικών προς το περιβάλλον μετακινήσεων, οι αριθμοί δείχνουν ότι οι πολίτες δεν έχουν πάντοτε την οικονομική δυνατότητα να επιλέξουν το τρένο αντί του αεροπλάνου. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η οικονομία υπερισχύει της οικολογίας και η πραγματικότητα αυτή έρχεται να δυσκολέψει τη μετάβαση σε μια πιο πράσινη Ευρώπη.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, πάνω από το μισό των ταξιδιών που εξετάστηκαν στην έρευνα αποδεικνύονται ακριβότερα όταν πραγματοποιούνται με τρένο. Η Greenpeace μελέτησε συνολικά 142 διαδρομές, με τις 109 να είναι διασυνοριακές και τις υπόλοιπες 33 εντός της ίδιας χώρας. Σε όλες τις περιπτώσεις το σιδηροδρομικό ταξίδι ήταν εφικτό είτε κατά τη διάρκεια της ημέρας είτε με τη μορφή νυχτερινών δρομολογίων. Αυτό σημαίνει ότι δεν μιλάμε για θεωρητικές επιλογές, αλλά για πραγματικές και διαθέσιμες δυνατότητες μετακίνησης. Παρ’ όλα αυτά, στο 54 τοις εκατό των περιπτώσεων η τιμή του εισιτηρίου για το τρένο ήταν υψηλότερη από εκείνη του αεροπλάνου, γεγονός που δείχνει πόσο δύσκολο είναι για τον μέσο Ευρωπαίο ταξιδιώτη να στραφεί στη βιώσιμη λύση χωρίς οικονομικό κίνητρο.
Σε ορισμένες διαδρομές η διαφορά τιμής φτάνει σε υπερβολικά επίπεδα. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αφορά τη διαδρομή Βαρκελώνη – Λονδίνο, όπου ένα εισιτήριο που είχε αγοραστεί έναν μήνα πριν το ταξίδι κόστιζε 389 ευρώ για το τρένο, ενώ η ίδια μετακίνηση με αεροπλάνο στοίχιζε μόλις 14,99 ευρώ. Σε ακραίες περιπτώσεις, το ταξίδι με σιδηρόδρομο αποδείχθηκε μέχρι και είκοσι έξι φορές πιο ακριβό. Με τέτοια δεδομένα γίνεται κατανοητό ότι οι επιβάτες σχεδόν εξαναγκάζονται να προτιμήσουν το αεροπλάνο, ακόμη και αν έχουν τη διάθεση να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα.
Η εικόνα αυτή είναι πιο έντονη στη Γαλλία. Εκεί η ανάλυση της Greenpeace έδειξε ότι σχεδόν όλες οι διεθνείς διαδρομές ήταν ακριβότερες με το τρένο σε σχέση με το αεροπλάνο για τις περισσότερες ημέρες που εξετάστηκαν. Η χώρα, που διαθέτει ένα από τα πιο εκτεταμένα και σύγχρονα σιδηροδρομικά δίκτυα στην Ευρώπη, καταλήγει να είναι και η ακριβότερη για όσους θέλουν να ταξιδέψουν με φιλικό προς το κλίμα τρόπο. Η αντίφαση αυτή προκαλεί έντονο προβληματισμό, καθώς δείχνει ότι η ύπαρξη υποδομών δεν αρκεί για να καταστήσει τις επιλογές προσιτές στους πολίτες.
Η Greenpeace επισημαίνει ότι τα νυχτερινά τρένα μπορούν να αποτελέσουν μια ελκυστική λύση για τα μεγάλα ταξίδια που σέβονται το περιβάλλον. Προσφέρουν τη δυνατότητα μετακίνησης με άνεση, συχνά αντικαθιστώντας και τη διαμονή σε ξενοδοχείο, και επιτρέπουν στους ταξιδιώτες να φτάσουν το πρωί στον προορισμό τους. Ωστόσο, η γενική εικόνα δείχνει ότι, ακόμα και αυτά, παραμένουν πιο ακριβά από τις πτήσεις χαμηλού κόστους, γεγονός που περιορίζει την ανταγωνιστικότητά τους στην αγορά.
Η συζήτηση οδηγεί αναπόφευκτα και στο ζήτημα της φορολογικής πολιτικής. Η αεροπορία εξακολουθεί να απολαμβάνει προνόμια, από τη στιγμή που το βασικό καύσιμο, η κηροζίνη, δεν φορολογείται. Αντιθέτως, οι σιδηροδρομικές εταιρείες επιβαρύνονται με ΦΠΑ, με φόρους ενέργειας και με υψηλά τέλη πρόσβασης στις γραμμές σε αρκετές χώρες. Αυτή η ανισορροπία δημιουργεί ένα πεδίο ανταγωνισμού, όπου το πιο ρυπογόνο μέσο μεταφοράς εμφανίζεται οικονομικά ελκυστικότερο. Για την Greenpeace αυτή η κατάσταση δεν είναι μόνο άδικη, αλλά και καταστροφική για τις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες σχετικά με την κλιματική ουδετερότητα.
Σε εθνικό επίπεδο, η εικόνα αλλάζει και δείχνει ότι υπάρχει περιθώριο βελτίωσης. Η έρευνα κατέδειξε ότι περίπου επτά στις δέκα διαδρομές εντός της ίδιας χώρας είναι φθηνότερες με το τρένο σε σύγκριση με το αεροπλάνο. Αυτό δείχνει ότι στις μικρότερες αποστάσεις οι σιδηροδρομικές μετακινήσεις μπορούν να είναι πιο συμφέρουσες και να προσελκύσουν περισσότερους επιβάτες, ιδίως όταν συνδυάζουν ταχύτητα και ευκολία. Το πρόβλημα, όμως, παραμένει οξύ στις μεγάλες διαδρομές και στα διεθνή ταξίδια, όπου οι ανισορροπίες τιμών ευνοούν ξεκάθαρα την αεροπορία.
Το ζήτημα δεν περιορίζεται μόνο στην οικονομία. Αφορά και το περιβάλλον, καθώς το τρένο είναι ένα από τα μέσα με τις χαμηλότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ανά χιλιόμετρο και ανά επιβάτη. Αντίθετα, το αεροπλάνο παραμένει ανάμεσα στα πιο ρυπογόνα μέσα μεταφοράς. Επομένως, η επιλογή που προκρίνεται από το σημερινό καθεστώς τιμών οδηγεί σε μεγαλύτερη περιβαλλοντική επιβάρυνση, κάτι που αντιστρατεύεται τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μείωση των εκπομπών και την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας μέχρι τα μέσα του αιώνα.
Η Greenpeace καλεί τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις εθνικές κυβερνήσεις να λάβουν αποφασιστικά μέτρα. Ζητά να σταματήσει η φορολογική ασυλία των αερομεταφορών και να μειωθούν οι επιβαρύνσεις που βαραίνουν τις σιδηροδρομικές εταιρείες. Μόνο με αυτόν τον τρόπο, υποστηρίζει, θα μπορέσει το τρένο να γίνει πραγματικά προσιτό και να προτιμηθεί από περισσότερους πολίτες. Διαφορετικά, οι ταξιδιώτες θα συνεχίσουν να κατευθύνονται προς την επιλογή που είναι οικονομικά πιο συμφέρουσα, ακόμη κι αν γνωρίζουν ότι είναι περιβαλλοντικά πιο επιβλαβής.
Η συζήτηση αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία σε μια περίοδο όπου η Ευρώπη επενδύει δισεκατομμύρια στην ανάπτυξη των σιδηροδρομικών της υποδομών. Χωρίς παράλληλη αναμόρφωση της τιμολογιακής πολιτικής, οι επενδύσεις αυτές κινδυνεύουν να μην αποδώσουν τα αναμενόμενα. Για να επιτευχθεί ουσιαστική αλλαγή, η Ευρώπη θα πρέπει να εξισορροπήσει το παιχνίδι μεταξύ τρένου και αεροπλάνου, έτσι ώστε η περιβαλλοντικά σωστή επιλογή να είναι και η οικονομικά λογική.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
