Η εποχή που ζούμε χαρακτηρίζεται από μια πρωτόγνωρη ψυχική κόπωση. Οι ρυθμοί της καθημερινότητας, η αβεβαιότητα, η διαρκής έκθεση στις οθόνες και οι κοινωνικές εντάσεις δημιουργούν ένα περιβάλλον στο οποίο το άγχος τείνει να γίνει μόνιμος σύντροφος. Οι έρευνες καταγράφουν αυξημένα ποσοστά εξουθένωσης, φόβου και ψυχολογικής πίεσης, ιδιαίτερα στους χώρους εργασίας, όπου οι απαιτήσεις συχνά ξεπερνούν τις ανθρώπινες αντοχές. Αν και δεν μπορούμε να ελέγξουμε τα περισσότερα από όσα συμβαίνουν γύρω μας, υπάρχει κάτι απλό και προσιτό που μπορεί να λειτουργήσει ως σταθερό καταφύγιο για το σώμα και το μυαλό και δεν είναι άλλο από την επαφή μας με τη φύση.
Σε έναν κόσμο όπου η μέρα συχνά ξεκινά και τελειώνει μπροστά από μια οθόνη, η επανασύνδεση με το φυσικό περιβάλλον μοιάζει σχεδόν πολυτέλεια. Κι όμως, η επιστήμη δείχνει ότι ακόμη και λίγα λεπτά σε ένα πάρκο, σε μια παραλία ή απλώς κοιτάζοντας τον ορίζοντα, αρκούν για να μειώσουν τα επίπεδα στρες, να ηρεμήσουν τον νου και να ενισχύσουν τη διάθεση. Δεν πρόκειται για ρομαντική υπερβολή, αλλά για μια αλήθεια που επιβεβαιώνεται από δεκάδες μελέτες ψυχολογίας και νευροεπιστήμης. Η φύση λειτουργεί σαν «αντίδοτο» στην ψυχική υπερφόρτωση του σύγχρονου ανθρώπου.
Η απλή πράξη της παρατήρησης ενός φυσικού τοπίου μπορεί να προσφέρει αίσθηση σταθερότητας και ηρεμίας. Η θέα ενός βουνού, μιας λίμνης ή ενός δέντρου που δεν επηρεάζεται από τις εφήμερες ανησυχίες μας, υπενθυμίζει ότι υπάρχουν ρυθμοί στη ζωή που παραμένουν αμετάβλητοι. Αυτή η συνειδητοποίηση φέρνει γαλήνη, μειώνει την εσωτερική ένταση και επαναφέρει την προσοχή στο παρόν. Η ψυχολογία περιγράφει αυτήν την κατάσταση ως «συναίσθημα δέους», το οποίο συνδέεται με τη μείωση του εγωκεντρισμού και την ενίσχυση της αίσθησης ότι είμαστε μέρος ενός ευρύτερου συνόλου.
Η ευεργετική επίδραση της φύσης έχει πια μετρηθεί. Οι άνθρωποι που περνούν περισσότερο χρόνο σε φυσικά περιβάλλοντα εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, καλύτερη ρύθμιση του καρδιακού ρυθμού και υψηλότερη συγκέντρωση «άλφα» εγκεφαλικών κυμάτων, αυτών που χαρακτηρίζουν τις στιγμές ηρεμίας και δημιουργικότητας. Οι έρευνες δείχνουν επίσης ότι όσοι κατοικούν σε πιο «πράσινες» περιοχές έχουν μικρότερη πιθανότητα να εμφανίσουν καρδιοπάθειες, παχυσαρκία ή καταθλιπτικά συμπτώματα. Η φύση δεν είναι απλώς σκηνικό χαλάρωσης, αλλά ενεργός παράγοντας πρόληψης.
Η Ιαπωνία είχε αναγνωρίσει αυτήν τη δύναμη εδώ και δεκαετίες, καθιερώνοντας την πρακτική του shinrin-yoku, δηλαδή του «λουτρού στο δάσος». Δεν πρόκειται για περίπατο με αθλητικό στόχο, αλλά για συνειδητή παρατήρηση των ήχων, των χρωμάτων και των αρωμάτων του φυσικού περιβάλλοντος. Η εμπειρία αυτή βοηθά το σώμα να επανέλθει σε κατάσταση ισορροπίας και το μυαλό να ξεφύγει από τον συνεχή βομβαρδισμό σκέψεων. Τα τελευταία χρόνια, παρόμοια προγράμματα εφαρμόζονται σε πολλές χώρες, από τις ΗΠΑ μέχρι τη Βόρεια Ευρώπη, όπου εκπαιδευμένοι οδηγοί καθοδηγούν ομάδες ανθρώπων σε τέτοιες βιωματικές εξορμήσεις.
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, η παραμονή στη φύση για τουλάχιστον δύο ώρες την εβδομάδα φαίνεται να είναι επαρκής για να βελτιώσει την ψυχική και σωματική υγεία. Δεν έχει σημασία πώς θα κατανεμηθεί αυτός ο χρόνος, είτε πρόκειται για μια μεγάλη βόλτα το Σαββατοκύριακο είτε για μικρά καθημερινά διαλείμματα. Το ουσιαστικό η στιγμή που σταματάμε να λειτουργούμε μηχανικά και στρέφουμε την προσοχή μας στο περιβάλλον γύρω μας. Μπορεί να είναι μια διαδρομή με τα πόδια, μια στάση στο πάρκο, λίγα λεπτά στο μπαλκόνι κοιτάζοντας τα σύννεφα. Αυτές οι φαινομενικά μικρές στιγμές έχουν σωρευτική επίδραση.
Ένας άλλος απλός τρόπος είναι οι λεγόμενοι «περίπατοι δέους» (awe walks), κατά τους οποίους επικεντρώνουμε συνειδητά το βλέμμα και την προσοχή μας στη φύση, στα χρώματα των φύλλων, στους ήχους των πουλιών, στην αίσθηση του αέρα στο δέρμα. Αυτή η αλλαγή εστίασης από τις εσωτερικές ανησυχίες προς τον εξωτερικό κόσμο δρα σαν επανεκκίνηση του εγκεφάλου. Μειώνει τη διανοητική κόπωση και βοηθά να επανέλθει η ψυχική καθαρότητα, κάτι ιδιαίτερα χρήσιμο σε μια εποχή συνεχούς ψηφιακής πίεσης.
Όταν δεν υπάρχει δυνατότητα για έξοδο στη φύση, μπορούμε να τη φέρουμε κοντά μας. Μελέτες έχουν δείξει ότι ακόμα και η θέα ενός δέντρου από το παράθυρο ή η παρουσία φυτών σε εσωτερικό χώρο μειώνουν την ένταση και βελτιώνουν τη διάθεση. Ένα βάζο με λουλούδια, ένα μικρό ενυδρείο ή ακόμη και ένας ήχος της φύσης από μια συσκευή χαλάρωσης μπορεί να επηρεάσει θετικά την ψυχική μας διάθεση. Η φυσική ομορφιά ενεργοποιεί το αίσθημα του θαυμασμού και λειτουργεί ως ανάσα μέσα στο αστικό περιβάλλον.
Η επαφή με το φυσικό στοιχείο δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ανάγκη που αγγίζει τον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης. Όσο πιο αποκομμένοι από τη φύση, τόσο περισσότερο χάνουμε την αίσθηση της εσωτερικής μας ισορροπίας. Η επιστροφή σε αυτήν, ακόμη και με τους πιο απλούς τρόπους, μας βοηθά να θυμηθούμε τον ρυθμό της αναπνοής, τη σιωπή, το φως, την κίνηση που δεν υπακούει σε προθεσμίες. Είναι μια μορφή ψυχικής επανόρθωσης, ένα αντίβαρο σε έναν κόσμο που μας ωθεί διαρκώς να επιταχύνουμε.
Μπορεί να μην αλλάζει την πραγματικότητα γύρω μας, αλλά αλλάζει τον τρόπο που την αντιμετωπίζουμε. Και ίσως, αυτό να είναι τελικά το πιο πολύτιμο δώρο που έχουμε στη διάθεσή μας, απλό, δωρεάν και πάντοτε διαθέσιμο.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
